بادهای استان خوزستان

بادهای استان خوزستان

بادهای استان خوزستان

* بادهای منظم فصلی: این بادها در اثر تغییرات فشار هوا در فصول مختلف سال به وجود می‌آیند و معمولاً شدید نیستند مگر عامل جوی دیگری موجب تشدید آن‌ها شود. این بادها در زمستان، که هوای مجاور آب‌های گرم خلیج فارس از هوای مجاور فلات ایران و پلاتفرم عربستان گرم‌تر است، از شمال و جنوب به سوی خلیج فارس وزیده و در داخل آن از شمال غربی به جنوب شرقی و به موازات ساحل به حرکت خود ادامه می‌دهند ولی هنگامی که هسته‌های کم فشار مدیترانه‌ای به منطقه می‌رسد، این نظم را به هم زده و تغییر بسیاری در جهت بادها به وجود می‌آورد یعنی با پیش آمدن هر یک از این مراکز کم فشار، بادها از جنوب شرقی به سوی آن کشیده شده و یا از شمال غربی و جنوب غربی آن را بدرقه می‌کنند. * بادهای محلی: عوامل محلی و منطقه‌ای چون وجود کوه، دریا، دره و ... سبب ایجاد تغییر درجه حرارت محلی و منطقه‌ای می‌شوند و بادها را به وجود می‌آورند. بادهای محلی استان خوزستان عبارتند از: 1- باد شمال: باد شمال خوزستان یکی از جریان‌های مدیترانه است که به ایران می‌رسد. این باد در 9 ماه از سال به خصوص در تابستان، به طور خشک و دائمی به موازات ساحل شمالی خلیج فارس می‌وزد و در همه جا «باد شمال» خوانده می‌شود. باد شمال در زمستان به همان بادی اطلاق می‌شود که در دنباله هسته‌های کم فشار می‌وزد و اغلب طوفان‌های ناگهانی و خطرناکی به وجود می‌آورد ولی در تابستان بهترین نمونه‌های آن باد شمال 40 روزه است که از 15 خرداد تا آخر تیر با نظم و شدت فوق‌العاده‌ای می‌وزد و در نواحی شمالی خلیج فارس از جمله خوزستان، گرد و خاک زیادی از صحراهای سوریه و عراق همراه می‌آورد. وزش ناگهانی و شدید باد شمال، برای کشتی‌های کوچک ماهیگیری و تجارتی در خلیج فارس و همچنین سکوهای استخراج نفت خطرناک است. وجود بادهای شمالی در خوزستان، رطوبت وسط روز را کاهش داده و حالت شرجی هوا را تا حدودی از بین برده و گرما را قابل تحمل می‌کند. 2- باد نشی: باد نشی (نَشَ) که باد شمال شرقی نیز گفته می‌شود، در زمستان و پاییز در سواحل ایران و گاه در خوزستان می‌وزد. این باد که با سرمای فلات ایران توأم است دارای خاصیت بورا* بوده و اغلب ابر و باران محلی ایجاد می‌کند. *بورا باد مشابهی است که در زمستان در سواحل شمالی مدیترانه بروز می‌کند. 3- باد شرجی: باد شرجی از جنوب غربی می‌وزد و با عبور از خلیج فارس مرطوب شده و با توجه به بالا بودن درجه حرارت نوعی حالت خفقان‌آور در منطقه به وجود می‌آورد. این باد از زمستان تا اواسط بهار در خوزستان می‌وزد. این باد معمولاً مرطوب شده و گاهی توأم با ابر و مه است و سبب بارندگی می‌شود. این ابر شرجی را در دزفول «سهیل» و گاهی نیز «گلونه» می‌نامند. 4- باد سور: این باد تابستان در بیابان‌های خوزستان به خصوص پیرامون دزفول می‌وزد. این باد آن قدر شدید و داغ است که اگر کسی در بیابان باشد، از شدت گرمای آن تلف می‌شود و چنانچه کسی در هوای آزاد باشد و باد سور به صورتش بوزد، صورت او را بریان می‌کند و به شکل لکه‌های ماه گرفتگی درمی‌آورد. 5- باد سموم: باد سموم یا سام از عربستان می‌وزد و همیشه مقداری خاک و شن همراه دارد و به علاوه حین عبور از روی خلیج فارس، رطوبت زیادی در خود ذخیره می‌کند. این باد در خوزستان به خصوص در دزفول، هفت تپه، شوش و پیرامون گچساران و آغاجاری می‌وزد و شن‌های بیابان را کیلومترها جابه‌جا می‌کند. تیمسار علی رزم‌آرا؛ مؤلف کتاب جغرافیای نظامی ایران درباره باد سام یا سموم می‌نویسد: «در قسمت‌های شمالی و نواحی مجاور دزفول و شوشتر، هوا بسیار ناسالم و حتی گاه‌گاهی باد سام در این نواحی می‌وزد به طوری که در حوالی اندیمشک، همه ساله تعدادی تلفات در موقع وزش این باد داده می‌شود». ژاک دو مورگان ضمن شرح آب و هوای جلگه خوزستان می‌نویسد: «طی بخش اعظم تابستان، این جلگه بر اثر باد خشک خفه‌کننده که گاهی موجب مرگ انسان‌ها و حیوانات می‌شود، سوزان است. محققاً به اشتباه نیست که کلده‌ای‌های باستان، روح بدکار را رب‌النوع باد جنوب غرب نامیده‌اند. این بادی است طاقت‌فرسا، هیچ احتیاط و پیش‌گیری علیه آن کافی نیست». 6- باد سمور: این باد در تابستان از شمال به جنوب می‌وزد. طول مدت وزش آن دو روز است و برای درختان و انسان زیان دارد و بوته کنجد را خشک می‌کند. 7- باد چعب: این باد در تابستان یک الی سه روز از شرق به غرب در جریان است. وزش آن نسبتاً شدید بوده و برای گندم و چلتوک زیان دارد. 8- کوه باد: این باد در خوزستان هنگام سحر جریان دارد. 9- باد گرما برِ سرما آر: در ماه‌های مهر، آبان و آذر، در نواحی دزفول، هفت تپه و شوش، باد نسبتاً شدیدی می‌وزد که درختان را درهم می‌کوبد و خسارت‌هایی به بار می‌آورد. مردم محل این باد را «باد گرما برِ سرما آر» می‌گویند. 10- باد سرما برِ گرما آر: در ماه‌های اسفند و فروردین، در نواحی دزفول و شوش باد نسبتاً شدیدی جریان می‌یابد که برای درختان و مزارع زیان‌آور است. این باد در محل به «باد سرما برِ گرما آر» معروف است. طوفان خاک و شن ممکن است در تمام سال به خصوص ماه‌های خرداد و تیر که مصادف با باد 40 روزه شمال است بروز کند و گاه شدت آن به حدی است که رفت و آمد را مختل می‌سازد.